Als gastheer heet ik je van harte welkom bij het avondeten, de cena. Kom gerust aanliggen. Het makkelijkst is om te steunen op de linkerelleboog, dan heb je de rechterhand vrij om te eten. Je ziet ook dat de aanligbedden in een U-vorm staan. Zo kunnen we allen goed aan de tafel en de dienbladen.
Als gastvrouw heet ik je ook welgekomen in onze mooie domus. Maak het jezelf comfortabel en geneer je niet. Maak gerust gebruik van het haar van onze slaven om vieze vingers af te vegen. Waar dienen ze anders voor …
Hé, herken je jezelf? Dat ben jij! Net aangekomen en een slavin komt reeds je voeten wassen. Misschien wel goed, want door het droge weer van de laatste dagen liggen de wegen er maar stoffig bij. Ik zie dat je een mooie toga draagt. Een man met smaak!
Een vrouw met etiquette! Zij draagt een mooie palla (mantel) boven haar stola (jurk)!
Maak kennis met onze kinderen. Zij eten aan een aparte tafel. Je kent ze toch, vlug iets eten en dan weer ravotten …
Je dacht toch niet dat we het enkel bij een babbel zouden houden? Nee, we hebben het perfecte vermaak voor onze gasten gevonden: een fluitspeler luistert de avond op.
We zorgden ook voor een grappenmaker. Doorheen de avond zal hij ons vermaken met een aantal spelletjes: raadseltjes oplossen, rijmpjes bedenken, gedichten voordragen, een gokje wagen, dobbelen …
Ah, slaaf! Giet die schaal vol met honingwijn, zodat ze kan rondgaan. Giet eerst een deeltje van de wijn over de rand van de schaal, zodat er wat op de grond terechtkomt ter ere van de goden. En vlug, zodat de drank rijkelijk kan vloeien!
Drie banketgangers liggen naar Romeinse gewoonte voor een rond tafeltje met drie poten. De man links is een muzikant die een soort dubbele fluit bespeelt om het gezelschap op te vrolijken. De liggende man houdt de arm over het hoofd in een typische houding van rust en ontspanning. Zijn vrouw draagt een hoge pruik en wordt blijkbaar verleid door de grijsaard met grappige trekken. De twee gemaskerde figuren versterken de indruk dat het hier om een theaterstukje gaat (aardewerk, Rome, te zien in het KMKG te Brussel).
Vier personages (drie vrouwen en een man) liggen een banket aan, met een tafeltje op drie poten vooraan (aardewerk, oorsprong onbekend, te zien in het KMKG te Brussel).
Standbeeld van Augustus, eerste keizer van Rome. Let op zijn toga. Aangezien het onhandig was om te dragen werd de toga alleen maar gebruikt bij speciale gelegenheden (Velletri, Italië, te zien in het Louvre te Parijs).
Mozaïek met in het midden een man in toga en twee vrouwen met een palla en een stola (Sousse, Tunesië, te zien in het Bardo Museum te Tunis).
Spelende kinderen (muurschildering, graftombe, Rome, te zien in het Nationaals Museum, Rome).
De Romeinen kenden niet alleen fluitspelers. Op deze mozaïek zie je een hoornist en een organist (villa te Nennig, Duitsland, aldaar te zien).
Dobbelende mannen wagen een gokje (mozaïek in het Mozaïekmuseum, El Jem, Tunesië).
Standbeeld van Bacchus, de god van de wijn en dronkenschap. Let op de tros druiven en de kruik voor de wijn. Jaja, het kon er heftig aan toegaan… (marmer, Nationaal Archeologisch Museum te Napels).